O książkach dzieciństwa i nie tylko

Budzę się o piątej.

Ptaki już nie śpią i śpiewają jak szalone, a ich trele intensyfikowane są przez przedporanną ciszę. Ten jedyny w swoim rodzaju czas, kiedy wszystko tkwi w jakimś zawieszeniu, zanim powietrze z rześkiego i słodkiego zamieni się w gorące, zanim wybuchną dźwięki poranka, radio mruczące pogodę i wiadomości, gwiżdżący na herbatę czajnik, psy poszczekujące swe psie „dzień dobry”. Zanim obudzi się upał.

Ten zapach, kojarzy mi się z latem mojego dzieciństwa, kiedy to wakacje zaczynały się od ponownego przeczytania „Dzieci z Bullerbyn”. Uwielbiałam to, to był sygnał, że kończy się szkoła i zaczyna upragnione lato. A wakacje to granie w gumę, badmingtona, skakanie na skakance, szukanie początku tęczy, Lato z radiem, gapienie się na pawie oczka i cytrynki, maliny prosto z krzaka i kanapki z pomidorem.

I książki. Te były moją największą miłością. 

Od starych, w wypłowiałych płóciennych okładkach, z których po raz kolejny wyzierały mazurskie kłobuki, podła grefini, Alladyn, czy baba, której nie zdołał przechytrzyć bies, „Anię z Zielonego Wzgórza”, „Karolcię” czy „Doktora Dolitlle”, „Godzinę pąsowej róży”, „Elzę z afrykańskiego buszu”, „Za godzinę pierwsza miłość”, „Moje dziesięć, nasze dwadzieścia”, "Wojna domowa" podarowana przez Babcię na urodziny, losy rodziny Borejków i wiele innych. Z komiksów "Kubuś piekielny", "Jonka, Jonek i Kleks" Szarloty Pavel, "Kajko i Kokosz", …  a w moim pudle z dawnymi lekturami, które przeglądam z czułością są:  „Wakacje na guziku”, „Słonecznikowa dziewczynka”, „Oczekiwanie”, ubóstwiana przeze mnie książeczka „Najmilsi” Ewy Szelburg-Zarembiny, którą, jak głosi wpis, otrzymałam jako nagrodę w drugiej klasie szkoły podstawowej. Ta książeczka emanuje ciepłem, dobrem i światem, który już nie istnieje, wracałam do niej wielokrotnie.

Uwielbiałam przenosić się w te światy, żyły one w mojej wyobraźni, a jak powiedział Umberto Eco "Ten kto czyta żyje dwa razy", choć bardziej skłaniam się ku staremu chińskiemu przysłowiu "Książka jest niczym ogród, który można włożyć do kieszeni" oraz George R.R. Martin "Ten kto czyta książki przeżywa tysiąc żyć zanim umrze". Tak książki i ich bohaterowie żyją i powstają w naszej wyobraźni, zupełnie inaczej niż w filmie, który podaje nam postaci gotowe, stworzone. Czytając sami sprawiamy, że wszystko stwarza się i ożywa, dla każdego inaczej, to fenomen czytania...A więc Zielone Wzgórze istniało gdzieś tam, tak jak i Tajemniczy ogród, stuletni żółw przemawiał i do mnie, a jabłka ułożone na deszczułkach w spiżarni domu z "Najmilszych" pachniały tak, że czułam ich zapach. Odkąd pamiętam, czytałam namiętnie, pochłaniałam książki z czułością, a biblioteki, szkolną i miejską znałam na wylot i czułam się tam jak w domu. Kiedy przeczytałam interesujące mnie lektury w swojej kategorii wiekowej, przeglądałam tytuły w innych częściach biblioteki i pamiętam, jak byłam zdziwiona, kiedy pani bibliotekarka powiedziała, że nie mogę wypożyczyć „Panien z wilka”. Nie miałam pojęcia co to za książka, zaintrygował mnie dziwny tytuł. Kiedy i w bibliotece miejskiej nie znalazłam niczego interesującego dla mnie, w oczekiwaniu na nowości, od czasu do czasu odwiedzałam miejscową księgarnię, ależ to była przyjemność. To były czasy, kiedy trzeba było powiedzieć, co cię najbardziej interesuje, jaki gatunek czy autor, książki podawano z półek, kiedy to można było sprawdzić, czy polubimy się z nimi, czy nie. Perełki zdobywała dla mnie Mama, do dziś pamiętam majestatyczną, wielką, w twardej oprawie „Alicję w Krainie czarów”, przyniesioną przez nią w brązowej kopercie czy małą książeczkę „Mucha przed sądem” (która to opowiada o tym jak pod liściem łopianu zbiera się sąd by sądzić muchę za jej przewinienia - że jest brudna, namolna i nieproszona wprasza się do domu)
Pamiętam koc rozłożony latem na trawie i to, że wokół mogło się walić i palić, a ja musiałam doczytać, co też się dalej przydarzy Ani czy Karolci. Oraz to, że chyba w czwartej/piątej klasie przeczytałam „Faraona”, który był w domowej biblioteczce, gdy rozchorowałam się tuż przed szkolnym balem gwiazdkowym (na który Mama uszyła mi bajeczną spódnicę z pistacjowej koronki, której rąbek oprószony był potłuczonymi bombkami choinkowymi, tak, że lśniła), wiecie to był czas kiedy w tv naprawdę nie było nic ciekawego, chyba że ciekawym jest dokument o czeskiej hucie szkła.
W świecie bez gier komputerowych, telefonów komórkowych, z telewizorem gdzieś w głębokim tle, nie gadającym non stop, była przestrzeń, która sprawiała, że było miejsce na karmienie wyobraźni książkami.

Wchodzenie w dorosłość nie osłabiło miłości do książek, czytałam na ławce przed kinem Paradiso, w pociągu, parku, czekając na spóźnionego znajomego, między obowiązkowymi lekturami, klasówkami, egzaminami, zawsze znalazł się czas na książkę. Na studiach nieco mniej, bo innego czytania był ogrom, ale tak się składa, że moje studia również związane były z literaturą. Nie zawsze tą, którą by się chciało akurat czytać, ale dzieki temu poznałam klasykę, Victora Hugo, Gustava Flaubert, Virginię Woolf, Alaine Robbe - Grillet i innych.
Ważne było dla mnie np. żeby zdążyć przeczytać Annę Kareninę, by zaistniała w mojej głowie zanim zobaczę ją na ekranie, bo wtedy już zawsze kojarzyć będzie mi się jako postać wybrana przez kogoś, stworzona i zagrana przez konkretną aktorkę. 
To wtedy poznałam lektury, które mnie ukształtowały, klasykę literatury: Dostojewskiego, Cortazara, Borgesa, Marqueza, Nabokova, Bułhakowa, Kunderę, Hrabala, Tokarczuk, przeszłam fascynację Whartonem i Vianem, przechodząc i nurzając się w dziesiątkach innych światów, które mnie ukształtowały, choć już ich nie pamiętam, a gdzieś jak wspomnienie pozostają tylko ich tytuły: „Żaluzja”, „Wzgórza jak białe słonie”, niezbyt znane, a piękne powieści Hemingwaya np. "Rajski ogród", mnóstwo małych książeczek, opowiadań i nowel, które wciągają cię, zostawiając w tobie ziarenko swojego świata, budując twój własny. 
Bo każda książka to zaproszenie, okno do innej rzeczywistości, innej perspektywy, do czyjegoś umysłu, świata, ogrodu, to woda która podlewa naszą wyobraźnię, kształtuje, wzbogaca i rozwija język jakim się posługujemy. Potem pojawiły się wysokie technologie, smartfony i aplikacje, które chcąc nie chcąc wtopiły się w nasz świat, zagarniając go w sporej części dla siebie. 
W dorosłości odkryłam również, że choć już skończyłam studia, to nadal bardzo lubię się uczyć i poznawać nowe rzeczy. Czytam więc książki specjalistyczne z dziedzin, które mnie interesują. 
Natomiast dobrej, solidnej, współczesnej literatury, powieści z prawdziwego zdarzenia zauważam jakby mniej, nic nowego mnie nie zachwyciło od lat, a wiele nowości okrzykniętych odkryciami na miarę (tu wpisać nazwisko dowolnego wielkiego pisarza lub pisarki) znudziło mnie i rozczarowało stylem płaskim i miałkim.
Zawsze można wrócić do sprawdzonej klasyki, te książki nie nudzą a i dużo jeszcze pozostało do odkrycia.
Tak, czytanie to podróż, w którą nadal uwielbiam się wybierać…

Opowiecie mi o swoich ulubionych książkach? Ukochanych, takich które Was zmieniły, olśniły, takich do których wracacie lub te, które dopiero co odkryliście?

PS zdjęcia analogowe