"Zapach świeżych malin"

"Zapach świeżych malin" to pocztówka z przeszłości, ze świata, który już nie istnieje, którego nie dane jest mi doświadczyć, a którego jestem bardzo ciekawa.

Obawiałam się, że będzie to książka nazbyt sentymentalna czy patetyczna, ale ku mojej radości okazała się żywą i wibrującą opowieścią, taką, która kończąc się, pozostawia nas sytymi ale nie zmęczonymi. 

Książka jest zapisem wspomnień osób związanych bezpośrednio i pośrednio z Nieszawą, miasteczkiem na Kujawach, które przed wojną było swoistym tyglem kulturowym, w którym łączyły się losy Polaków, Żydów i Niemców. Co za tym idzie, posiadającym bogatą tradycję kulinarną, nie tylko regionu, czy kuchni kresowej ale całej nieszawskiej wspólnoty. 

Rodowita Nieszawianka, spisała powojenne (a gdzie nie gdzie przedwojenne), wspomnienia swoje, swoich krewnych i wielu mieszkańców Nieszawy. A te, jak wiadomo, są nierozerwalnie związane ze smakami, zapachami i jedzeniem. I kulinarnymi rytuałami i przepisami, których nie brakuje, bo książka ta, to kulinarny szlak, prowadzący od jednego domu do drugiego, otwierający szeroko drzwi do nieszawskich domów i kuchni. Tych, w których bywało lepiej i tych, w których na stole bywała tylko kartoflanka czy nieokraszony żurek, a czasem tak bywało wszędzie. Domów, w których nie było wiele, ale pachniało aromatyczną herbatą i ciasteczkami czy smażoną rybą z chrupiącą skórką. A najbardziej pachniało gościnnością i tą nieuchwytną magią, która sprawia, że domy te wciąż istnieją w pamięci innych, tak jak i przyjęcia imieninowe, które planowało się kilka miesięcy wstecz, zaczynając od marynowania grzybków i śliwek w occie i smażenia gruszek w słodko-kwaśnym syropie.

Autorka pokazuje nam swoje miasteczko od podszewki. Począwszy od piekarni, rozsiewającej nad miastem zapach chleba, pieczonego w opalanym drewnem piecu, na organiście i pani przygotowującej zakwas na żurek skończywszy. 

Opisuje świąteczne i codzienne zwyczaje kulinarne, uchylając drzwi do zaplecza masarni czy kuchni miejscowych rybaków czy zdradzając gdzie swoje ciasta piekły gospodynie domowe i czemu dzieci pewnego księcia nie jadały pieczywa.
To, jak i co jedliśmy i gotowaliśmy dawniej, wiele mówi o naszym kulinarnym dziedzictwie, a przynajmniej, w tym wypadku, o jego kawałeczku. 

Znajduję w tym (czasem ze zdumieniem) cząsteczkę tego, co mi znane, ale przede wszystkim to, co minęło. Fascynuje mnie to, również dlatego, że to co było, na talerzu czy w codzienności, układa się w cegiełki i pozwala lepiej zrozumieć to co jest. Nawet jeśli czasem nie zdajemy sobie z tego sprawy.

"Zapach świeżych malin"

Krystyna Wasilkowska - Frelichowska

Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012